Vluchtelingen na een onwerkelijke reis veilig in IJsselstein

IJSSELSTEIN •  Masha Frantsuzova is een vrolijke jonge moeder die samen met haar 3-jarige dochter Afrodita gewoon haar leven leidt in Dnipro. Ze werkt, ze gaat uit, Afrodita begint met de kleuterschool. Bijna haar hele familie woont in deze stad in Oost-Oekraïne met ruim 1 miljoen inwoners. Alles lijkt normaal tot 24 februari: Rusland valt Oekraïne aan. 

Van het ene op het andere moment verandert Masha’s leven. Met drie luchtaanvallen, één op het vliegveld, één op een militaire opslagbasis en één dicht bij haar huis, staat Masha voor de keuze: blijven of weggaan?

“Gelukkig heb ik nog een hele goede band met mijn ex-man en zijn familie. Dus toen mijn ex-schoonmoeder mij en Afrodita een plek aanbood in haar huis, was dat een hele mooie oplossing”, vertelt Masha. Bij de ex-schoonfamilie is het nog rustig en ze hebben een grote ondergrondse ruimte. Maar zowel Masha als haar dochter zijn al ziek als ze vertrekken uit Dnipro. De ondergrondse ruimte is koud en vochtig. Door de vele luchtalarmen zitten ze zo vaak in de schuilkelder dat na een week Afrodita alleen maar nog zieker wordt, Masha besluit terug naar huis te gaan.

Inmiddels schat Masha’s vader de ernst van de situatie in. Hij ziet een hele lange rij Russische tanks in afwachting van nog meer geweld klaar staan. Zijn zus Natasha Teplova woont al sinds haar 24e in Nederland. Hij belt met zijn zus in IJsselstein: “Als ik Masha en Afrodita in de trein gooi, vang jij ze dan op?” Natasha hoeft hier geen seconde over na te denken. Na een hoop geregel en met de steun van een lieve Poolse vriendin reist Natasha af naar Polen om Masha met Afrodita op te halen.

Na een onwerkelijke reis komt Masha aan in Lviv. “We zaten met 5 volwassenen en 4 kinderen in treincoupe waar normaal 4 mensen in zitten. En dat was nog een goede plek. De gangen van de trein waren overvol waar de mensen niet eens konden zitten of liggen. Ramen waren dichtgeplakt en regelmatig stond de trein stil.” Vervolgens reist Masha en haar dochter dagenlang met verschillende bussen door naar Warschau waar ze wordt opgevangen door kennissen van haar moeder. Ook Natasha heeft er een lange reis op zitten vanuit IJsselstein naar Polen. Maar in Warschau zien tante en nicht elkaar en samen met Afrodita beginnen ze aan de terugreis.

Masha verblijft nu al weer een paar weken in IJsselstein en is ze vooral dankbaar. Maar het blijft een bizarre situatie. “Niemand in Oekraïne zag dit aankomen. Misschien nu terugkijkend voelde je wel wat spanning, maar dit hadden we niet verwacht”, overziet Masha de situatie. Natasha bevestigt dit: “Ik was in februari nog even kort in Oekraïne op familiebezoek. Ik zag wel militairen in vol tenue, maar niets wees op de oorlog die een paar weken later zou beginnen.”
Eenmaal in IJsselstein leven ze dag voor dag. “We bellen iedere dag met de achtergebleven familie of sturen berichtjes via Messenger. Het lijkt nu nog rustig, maar voor hoe lang?” Wel wordt de voedselvoorraad schaarser in de supermarkten en ook de medicijnen zijn minder voorradig. In het ziekenhuis in Dnipro worden heel veel gewonde militairen opgevangen, laat de familie weten.

Het liefste zou Masha weer terug naar huis gaan. Maar dat is voorlopig nog geen optie. Samen met Natasha bekijkt ze nu de mogelijkheden om andere familieleden naar Nederland te laten komen. “Maar eigenlijk willen ze hun land niet verlaten. Mijn ouders zijn 70 en 75 jaar oud, mijn jongste broer is verstandelijk gehandicapt. Toch wil ik proberen ze te overtuigen dat ze niet langer veilig zijn in Dnipro”, vertelt Natasha. “Mijn 94-jarige overovergrootmoeder was 13 jaar toen zij de Tweede Wereldoorlog meemaakte. Zij herinnert zich nog dat Oekraïners en Russen samen tegen de nazi’s vochten. Het is voor haar onvoorstelbaar dat de Russen zich nu tegen de Oekraïners keren”, voegt Masha toe.
Masha heeft ook begrip voor het NAVO’s standpunt het luchtruim niet te sluiten. “Ze doen wat ze kunnen. Ik ben gewoon heel blij zijn dat we zo met open armen hier in Nederland worden opgevangen.”

Situatie in Dnipro
Dnipro is met 1,2 miljoen inwoners (2002) de derde stad van Oekraïne. De stad ligt aan de rivier de Dnjepr in het centrale oostelijke deel van het land, ten zuiden van de hoofdstad Kiev. Het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken beschrijft de situatie in de stad als zeer gespannen en vanwege de aanwezigheid van gewapende militairen als uiterst onvoorspelbaar.