De werelderfgoedstatus van Fort Everdingen. ‘Mensen zien soms niet meer hoe mooi onze gemeente is’

4 maart 2022, 13:03 Algemeen

EVERDINGEN • Fort Everdingen heeft sinds juli 2021 een werelderfgoedstatus. Het fort is onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, één van de elf werelderfgoedlocaties in Nederland. Wat is de impact van de werelderfgoedstatus? Tientallen touringscars per dag hoeven we niet te verwachten. Toch heeft het zeker betekenis voor het toerisme en de economie. De wethouder en eigenaar van het fort vertellen. 

Erfgoed beter bewaren voor toekomstige generaties; dat is het doel van de werelderfgoedstatus volgens Unesco. De Nieuwe Hollandse Waterlinie beschermde tussen 1870 en 1945 een groot deel van Holland en de stad Utrecht met 96 forten, dijken, inundatiepolders en sluizen. Op Fort Everdingen zijn nu een bierbrouwerij en camping te vinden. Van agressief militair verdedigingswerk is het veranderd naar een vredelievende en rustgevende plek, vertelt Marco Lauret, sinds 2015 eigenaar van Fort Everdingen. 

Spannend jarenlang proces 
In 2013 wordt al gepraat over de mogelijke werelderfgoedstatus. Lauret weet het al bij de aankoop. Het koopcontract en de voorwaarden zijn ‘Unesco proof’: het monument en zichtlijnen moeten behouden blijven en het fort moet publiek toegankelijk zijn. Lauret ziet regelmatig delegaties van de internationale Unesco Commissie langskomen op het fort.

Dikke pakken papier 
Wethouder recreatie en toerisme, Cees Taal, van de gemeente Vijfheerenlanden vertelt: ‘’De mogelijke status betekent dikke pakken papier schrijven en opsturen en hopen dat het goedkomt. Je moet bereid zijn je plannen aan te passen en niet zomaar in zo’n gebied bouwen. De commissie zei: onderzoek of jullie plannen het gebied voldoende beschermen. Dat kan een punt worden bij de beoordeling.’’ De status wordt toch toegekend in juli 2021. Taal was blij verrast met het verlossende bericht.

Geloof in eigen kracht
De Unesco status kan zorgen voor meer toeristen. De gemeente Vijfheerenlanden doet veel aan marketing. Taal vertelt: ‘’De status is belangrijk, maar we geloven ook in onze eigen kracht.’’ De gemeente krijgt geen extra geld voor de werelderfgoedstatus; de status levert alleen naam en faam op. De gemeente betaalt mee aan het promoten van de Waterlinie.

Taal merkt dat een specifiek type toerist afkomt op de status: mensen die houden van natuur en rust. Taal hoopt dat deze toeristen langer blijven en bijvoorbeeld ook naar de Zouweboezem of glasstad Leerdam gaan.

‘Blijven wie we zijn’
Het is nog lastig te zeggen of er meer toeristen zijn door de werelderfgoedstatus. ’’Door corona en omdat de status nog maar recent is toegekend’’, zegt Taal. ‘’Onze eigen inwoners zien niet altijd meer hoe mooi onze eigen gemeente is.” Taal ziet een toename van Belgische bezoekers die komen voor het erfgoed. Lauret merkt zelfs belangstelling uit China. Toch blijven ze wie ze zijn. ‘’We willen niet tientallen touringscars op een dag trekken.”

Strijd om de ruimte 
De status kent ook beperkingen: behoud van erfgoed en recreatie en toerisme gaat op deze locatie vóór andere functies zoals wegen, warmtenetten en windmolens. De status geeft een grote garantie dat het erfgoed intact blijft. Gelukkig maar, zegt Taal. De garantie is niet vanzelfsprekend: zo dreigt Unesco de werelderfgoedstatus van de Waddenzee in te trekken door mogelijke gasboringen.

Lauret vindt de druk op de omgeving het spannendst: ‘’We zijn een dichtbevolkt landje. Dit geeft wel een grote druk op de ruimte. Ik kan hier bijvoorbeeld niet zomaar zonnepanelen neerleggen want dat schaadt het aanzicht van het monument.’’ De wethouder herkent het spanningsveld: ‘’Niet alles kan. Dat is altijd spannend bij nieuwe ontwikkelingen. Dat zie je ook bij andere gemeenten: zo moeten er bijvoorbeeld gewoon meer woningen komen.’’ 

Unesco bier in de maak 
De status biedt nog meer kansen voor toerisme. Lauret vertelt: ‘’Het heeft iets heel unieks. In de hele wereld zijn er maar twee bierbrouwerijen op een werelderfgoedlocatie. ’’ Samen met collega’s van de Drentse werelderfgoedlocatie Veenhuizen brouwen we een Unesco werelderfgoed bier. Rond de zomer hoopt Lauret te proosten met het eerste Unesco biertje.

Door Christel van Wijk